1. Politiek & religie: Duitsland
Wie durft nog te beweren dat religie en politiek los staan van elkaar in Europa? Die heeft de afgelopen twee weken niet opgelet. Bij de Oosterburen ging na jaren discussie een belangrijke kogel door de protestantse kerk. Dat gebeurde niet toevallig op 9 november, de datum waarop Duitsland de Kristallnacht herdenkt, de eerste grote gewelddadige actie tegen de joden van de nazi's. Op dezelfde datum nam de kerk officieel afstand van de bekeringsopdracht van hun 'eigen' Maarten Luther. Deze schreef het boek
Over de joden en hun leugens, en wilde hun eigendommen afnemen en ze naar werkkampen sturen (hoe voorzienig...). Hij betoogde dat christenen joden moesten bekeren tot het christendom. Een kwestieuze opvatting, want je kunt net zo goed beweren dat het christendom voortkomt uit het jodendom. Maar Luther had het dus niet zo op de joden.
Nu, 500 jaar later, kiest de kerk alsnog partij tegen deze opvatting. Daar is heel wat gelobby aan vooraf gegaan, ook vanuit Nederland. Preases Irmgard Schwätzer sprak vorige week van een 'keerpunt'. De kerk moet zijn verantwoordelijkheid nemen voor het aandeel in het Duitse antisemitische verleden vond ze. Een beetje laat, misschien. Maar het tekent de ernst van de discussie, alsook de schuld die men nog steeds voelt, dat het alsnog gebeurt.
De verklaring maakt de weg vrij voor een belangrijk Duits feestje: 500 jaar reformatie. Margot Kässman, goede vriendin van Angela Merkel, zal het ongetwijfeld bevallen. Zij is iemand om in de gaten te houden.
Kässman is de tot de verbeelding sprekende ambassadeur van het Lutherjaar, dat op 1 november van start ging. Zij trekt nu de wereld over om te vertellen over de zegeningen van de reformatie. Deze afscheuring van de katholieke kerk begon 500 jaar geleden, en zette een enorme beweging in gang, tot economische voorsprong aan toe (voor wie daar meer over wil weten: er verschijnt een lawine aan
boeken. Ook Trouw wijdt er een
serie aan).
Kässman is een invloedrijke dame, wier levensverhaal al snel sympathie oproept. Ze heeft vier dochters en scheidde als eerste bisschop in de protestantse kerk. Toen ze met veel te veel alcohol op door een rood stoplicht reed, trad ze uit eigener beweging terug als bisschop.
Maar haar invloed nam niet af, getuige de uitspraken die Bondskanselier Merkel laatst deed over de islam en de christelijke erfenis. Bronnen dichtbij het vuur weten zeker dat vriendin Kässman haar hiertoe had geïnspireerd. Bijgaand
Youtube-filmpje toont Merkel met een paar stevige uitspraken, die we van Nederlandse politici niet snel zullen horen (
met dank aan Haroon Sheikh). Met vier miljoen moslims in Duitsland hoort de islam vanzelfsprekend bij ons, zegt ze. En ook: wie zich daar bedrukt onder voelt, kan toch zeggen: maar ik ben christen? Maar weten we nog wat het christendom is? Misschien moeten we ons wat meer in onze eigen erfenis verdiepen. Om je in plaats daarvan te storen aan het feit dat moslims de Koran uit hun hoofd kennen, vindt ze "een beetje komisch".
En of dit nu een religieus-politieke of politiek-religieuze uitspraak is - dat lijkt me iets voor de fijnproevers.
Hier in ieder geval het genuanceerde verslag van de Suddeutsche Zeitung over de verklaring van de lutherse kerken.
