Los van God

Beeldrechten: Omroep Brabant

1. In het stof
Een pijnlijke nederlaag voor bisschop De Korte van Den Bosch. Hij had zijn steun uitgesproken voor een gebedsdienst voor homo's in de Sint Jan, maar moest daar na felle protesten op terug komen. De conservatieve krachten in het grootste bisdom van Nederland lieten hem openlijk in het stof bijten.

De critici grepen terug op een politieke controverse die dateert sinds het vertrek van de vorige bisschop Van Eijk. Deze was vele jaren een strenge hoeder van de katholieke leer, maar werd door Paus Franciscus vervangen door De Korte, die een heel andere koers voorstaat. De Korte wil juist minder nadruk op regels, en meer aandacht voor verbinding en menselijkheid.

In het conflict over de gebedsdienst voor homo's kon De Korte geen kant op. Naar ik begrijp, predikt hij overal de liefdevolle omarming, maar is hij in de praktijk vooral gedwongen parochies in het bisdom samen te voegen. De forse, aanhoudende krimp van de katholieke kerk gaat ook aan Brabant niet voorbij. De lastige fusiebesprekingen lukken niet zonder de medewerking van de conservatieve tegenstrevers. De Korte kan eenvoudigweg niet om ze heen - vandaar zijn buiging voor hun homo-protest. Zo zie je maar dat de morele steun van de paus nog geen succes op de (provinciale) werkvloer garandeert. 

Het conflict tussen vernieuwers en conservatieven is overigens geen exclusief katholiek probleem; protestanten worstelen er net zo hard mee. Een niet nader te noemen dominee luchtte laatst zijn hart over de futiele ruimte voor vernieuwing in zijn gemeente. De gelovigen die altijd trouw bleven, weigeren plek te maken voor zogeheten pioniers die het geloof aanvliegen op naar hun idee buitenissige manieren. Dat ze daarmee een laatste ader doorsnijden naar spirituele vernieuwing van het geloof, deert ze niet. Ze denken: liever klein maar fijn.

'Ik vraag mij serieus af of mijn kerk over tien jaar nog bestaat,' verzuchtte de dominee. Om er openhartig aan toe te voegen: 'en het is maar de vraag hoe erg dat is, gezien de leden die nu de dienst uitmaken...'.

2. That's why I love mankind
Randy Newman is weer helemaal hip. Net als Kurt Vonnegut en James Baldwin, helden uit mijn studietijd in de jaren '70. Wantrouwen, terrorisme, politiek conflict en radicale idealen zetten toen de toon. Net als nu. Vandaar waarschijnlijk dat jongeren Randy Newman hernieuwde zeggingskracht toedichten.
 
Newman is/was de satirische stem van de teleurstelling. De punchline van zijn fraaie liedje Simon Smith and the amazing dancing bear luidt: 'It's just amazing how fair people can be'. Nou, dan weet je het wel. Zo moeten we ook God's Song zien: een snoeiharde tekst die niettemin een gevoeligheid verraadt voor het menselijke tekort. Newman is joods, dat hoor je aan zijn verwijzingen naar het Oude Testament. Luister hoe hard een voorhoede toen oordeelde over religie en kerk. Daar merken we nog steeds de gevolgen van.

Beeldrechten: Nederlands Bijbelgenootschap

3. Bijbelse oliën
Terwijl bisschoppen en dominees zich lijken op te maken voor een lange kerkelijke doodsstrijd - althans, in Nederland - bloeit buiten de geordende paden de vernieuwing. In plaats van de neus op te halen voor oosterse religie die nu zo in de mode is, sluiten sommige initiatieven daar juist doelbewust bij aan. 

Zo kun je tegenwoordig op digitale bijbelretraite, om de rust te vinden die meditatie brengt. Je kunt je ook laten masseren met helende oliën uit de Bijbel. Of spiritueel op zoek gaan naar de Heilige Geest door in jezelf af te dalen. Dan gaat het nadrukkelijk om initiatieven uit christelijke kring. Ze bedienen zich alleen van vormen die ver af staan van de klassieke kerk met al haar geboden en gebruiken.

Is dit een modeverschijnsel? Of hebben deze initiatiefnemers daadwerkelijk iets te pakken? Onderzoek laat zien dat de meeste gelovigen allang hebben besloten om hun eigen geloof samen te stellen. Zelfs vaste kerkgangers kiezen vaker voor hun eigen afweging dan voor de orthodoxie van de kerk - al weigert een nukkige minderheid zich daar bij neer te leggen. Oosterse religies voegen lichamelijke beleving toe, zoals yoga en meditatie. Daar staan veel mensen voor open, zoals Tjitske Volkering zegt in Trouw: 'Mensen zijn op zoek naar contact met liefde en vrede. Ik denk dat kerken dit niet goed aanvoelden. Zij hebben het rationeel over hoe je je moet gedragen, maar dat helpt niet om liefde en vrede te beleven.'

Bisschop De Korte zal dit vast herkennen. Hij zei immers: ‘God is geen geheim meer, we hebben de taal verloren om over geloven te spreken. Deze religieuze sprakeloosheid ligt ten grondslag aan de leegloop van de kerken, niet andersom.’ Nu maar afwachten of hij de traditionele achterban daarvan kan overtuigen. Wordt vervolgd.